System kaucyjny w Polsce: Co warto wiedzieć?

System kaucyjny, który ma zacząć obowiązywać w Polsce od 1 stycznia 2025 roku, to jeden z kluczowych kroków w kierunku bardziej zrównoważonego gospodarowania odpadami. Mimo to, wprowadzenie systemu kaucyjnego budzi wiele emocji i pytań.

W tym artykule odpowiemy sobie na najbardziej nurtujące pytania związane z kaucjami, nowym systemem i recyklomatami. Zapraszamy do dalszej części artykułu.

System kaucyjny to mechanizm, w którym przy zakupie produktów w opakowaniach, takich jak butelki czy puszki, pobierana jest dodatkowa opłata – kaucja. Kaucja ta jest zwracana konsumentowi w momencie oddania pustego opakowania do wyznaczonego punktu zbiórki. System obejmie butelki plastikowe do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra​

System kaucyjny w Polsce od kiedy?

Zgodnie z nową ustawą, do 2025 roku wszystkie duże sklepy w Polsce będą zobowiązane do wprowadzenia systemu kaucyjnego. Oznacza to, że każda placówka handlowa o powierzchni powyżej 200 m² musi mieć na swoim terenie co najmniej jeden recyklomat (butelkomat). Taką powierzchnię ma większość najpopularniejszych sklepów oraz dyskontów w Polsce, tak jakich Biedronka, Lidl, Netto czy Kaufland.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego wymusza na sklepach podjęcie kilku działań:

• Pobieranie i zwrot kaucji: Przy sprzedaży produktów w opakowaniach objętych systemem, sklepy będą zobligowane do naliczania kaucji oraz jej zwrotu po oddaniu opakowań przez konsumentów.
• Odbiór opakowań: Większe sklepy, o powierzchni przekraczającej 200 m², będą miały obowiązek przyjmowania pustych opakowań. Mniejsze sklepy mogą dołączyć do systemu dobrowolnie.
• Inwestycja w recyklomaty (butelkomaty): Sklepy będą musiały zainwestować w automaty do zwrotu opakowań (recyklomaty) lub zorganizować ręczny odbiór tych opakowań. Przeczytaj więcej o Recyklomacie Recube oferowanym przez WASKO
• Współpraca z operatorem systemu: Sklepy muszą nawiązać współpracę z operatorem systemu kaucyjnego, który będzie odpowiadał za zbieranie i transport opakowań.
• Edukacja konsumentów: Sklepy są zobowiązane do prowadzenia ewidencji oraz informowania konsumentów o sposobach zwrotu opakowań i odpadów opakowaniowych.

Ustawa nakłada na operatorów systemu kaucyjnego szereg obowiązków, które mają na celu efektywne zarządzanie obiegiem opakowań i odpadów opakowaniowych. Oto najważniejsze z nich:

1. Uzyskanie zezwolenia: Operatorzy systemu kaucyjnego muszą uzyskać specjalne zezwolenie wydane przez ministra właściwego ds. klimatu. Wniosek o wydanie zezwolenia musi zawierać szczegółowe informacje i dokumenty, w tym plan realizacji rozliczeń finansowych z uczestnikami systemu oraz harmonogram prac związanych z uruchomieniem systemu.
2. Organizacja systemu: Operatorzy są odpowiedzialni za wdrażanie, organizację i zarządzanie systemem kaucyjnym
3. Selektywna zbiórka: Zapewnienie ustawowo określonych poziomów selektywnej zbiórki opakowań i odpadów opakowaniowych
4. Odbiór i transport: Odbiór opakowań i odpadów opakowaniowych z punktów zbiórek oraz ze sklepów, a następnie ich transport do podmiotów wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach lub zakładów przetwarzania odpadów
5. Sprawozdawczość: Prowadzenie sprawozdawczości do BDO (Baza Danych o Odpadach) w imieniu przedsiębiorców uczestniczących w systemie

1. Butelka PET (politereftalan etylenu) rozpoczyna swój cykl w fabryce, gdzie jest wytwarzana z surowców chemicznych. Po formowaniu i nadaniu odpowiedniego kształtu, butelki są napełniane napojem i pakowane do dystrybucji. Trafiają do hurtowni, a następnie do sklepów.
2. Gdy konsument kupuje napój w butelce PET w sklepie, do ceny produktu doliczana jest kaucja. Na paragonie jest wyraźnie zaznaczone, ile wynosi kaucja za opakowanie​.
3. Po opróżnieniu butelki, konsument udaje się do punktu zbiórki. Może to być sklep, który sprzedaje napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. W większych placówkach, zazwyczaj powyżej 200 m², od 2025 roku będą znajdować się recyklomaty.
4. Recyklomat to urządzenie, które przyjmuje puste butelki, skanuje ich kod kreskowy i rozpoznaje, czy butelka jest objęta systemem kaucyjnym. Po zaakceptowaniu butelki, urządzenie drukuje paragon z informacją o zwróconej kaucji, którą można wymienić na zniżkę na kolejne zakupy​.
   Przeczytaj więcej o butelkomacie Recube
5. Butelki PET są zgniatane w baloty, aby zmniejszyć ich objętość i ułatwić transport. Następnie zebrane baloty są transportowane do centrów recyklingu. W trakcie transportu i magazynowania, butelki są sortowane według rodzaju tworzywa i koloru.
6. Przetworzone tworzywo PET wraca do obiegu jako nowe produkty, w tym nowe butelki na napoje. Proces recyklingu zamyka cykl życia butelki PET, umożliwiając jej wielokrotne wykorzystanie i zmniejszając ilość odpadów w środowisku.

Niemcy są jednym z krajów, w których system kaucyjny działa od wielu lat i jest uznawany za jeden z najbardziej efektywnych na świecie.

Korzyści z systemu w Niemczech

• Wysoki wskaźnik recyklingu: Dzięki systemowi kaucyjnemu Niemcy osiągają bardzo wysoki wskaźnik recyklingu opakowań po napojach, sięgający ponad 90%.
• Świadomość ekologiczna: System kaucyjny zwiększa świadomość ekologiczną wśród konsumentów i zachęca do odpowiedzialnego postępowania z odpadami.
• Czystość przestrzeni publicznej: Mniej opakowań trafia do środowiska, co przekłada się na czystsze ulice i parki.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce wiąże się z wyzwaniami, ale doświadczenia innych krajów, takich jak Niemcy, pokazują, że jest to możliwe i przynosi wiele korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla firm oraz konsumentów.

System kaucyjny to krok w stronę bardziej zrównoważonego zarządzania odpadami w Polsce. Dzięki niemu możliwe będzie intensyfikacja recyklingu i zmniejszenie ilości odpadów. Warto śledzić rozwój tego systemu i być na bieżąco z informacjami na ten temat. Pomimo wyzwań związanych z infrastrukturą i koordynacją, korzyści płynące z wdrożenia systemu są nieocenione. W tym artykule odpowiedzieliśmy na najczęściej zadawane pytania, które pozwoliły przybliżyć temat systemu kaucyjnego.

Masz jakieś pytania odnośnie naszej oferty – napisz do nas.